TBMM Komisyonunda Sürece Dair Sunum Yaptık

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kurulan Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu’nda 24 Eylül 2025 tarihinde Kürt Çalışmaları Merkezi adına bir sunum yapıldı. Merkezin direktörü Reha Ruhavioğlu, konuşmasında Kürt meselesinde yeni sürecin toplumsal yansımalarını, kamuoyundaki destek düzeylerini, eleştirileri ve geleceğe dair beklentileri aktardı.

Ruhavioğlu, kırk yılı aşkın süredir devam eden çatışma ortamının toplumda derin bir yorgunluk bıraktığını belirtti. Şiddetin toplumsal kazanımları gölgelediğini, kayyum uygulamaları ve siyasetteki tıkanıklıkların güven sorununu artırdığını vurguladı. Bununla birlikte Kürt toplumunun bu süreçte önemli bir sosyolojik dönüşüm geçirdiğini, aidiyet, kimlik ve beklentilerde dikkate değer değişimler yaşandığını dile getirdi.

Kimlik ve aidiyet konusundaki bulguları paylaşan Ruhavioğlu, Kürt kimliğinin toplumun üçte ikisi tarafından güçlü biçimde benimsendiğini söyledi. Genç kuşaklarda evrensel ve çoğulcu eğilimler öne çıkmasına rağmen Kürtlüğe bağlılığın azalmadığını ifade etti. Ruhavioğlu ayrıca, son yıllarda Kürt toplumunda silahsızlanmaya kategorik desteğin belirgin şekilde arttığını, silahlı mücadeleyi önceleyenlerin oranının ise yüzde 10’un altına düştüğünü vurguladı. Anket sonuçları ayrıca Kürtlerin Türkiye’ye aidiyetinde artış olduğunu, son iki yılda kendini Türkiye’ye ait hissedenlerin oranının yüzde 52’den yüzde 65’e yükseldiğini gösteriyor. Bu aidiyet duygusu kültürel yaşamda da kendini gösteriyor; yapılan anketlerde milli maçlarda rakip takımı tutanların oranının yüzde 10’un altında olduğu görülüyor. Ancak Ruhavioğlu, eşitlik ve ayrımcılık konusunda sorunların devam ettiğini belirterek, Kürtlerin yalnızca üçte birinin Türklerle devlet nezdinde eşit hissettiğini, dörtte üçünün ise sık ya da zaman zaman ayrımcılığa uğradığını paylaştı.

Kamuoyunun sürece yaklaşımına dair veriler de komisyonla paylaşıldı. Ruhavioğlu, Kürt toplumunda sürece desteğin başlangıçta düşük seviyelerde olduğunu, ancak zamanla yüzde 80’e yükseldiğini söyledi. Türk toplumunda ise desteğin yüzde 40’tan yüzde 60’a çıktığını aktardı. Buna rağmen her iki toplumda da kaygıların sürdüğünü belirtti. Kürtler açısından kayyum uygulamaları, Selahattin Demirtaş’ın durumu ve hakların gündeme alınmaması başlıca kaygılar olarak sıralanırken; Türk toplumunda örgütün silah bırakacağına dair güvensizlik ve sürecin seçim stratejisi olarak kullanılacağı endişeleri öne çıktı.

Sunumun son bölümünde çözüm odaklı önerilere yer verildi. Bölgesel eşitsizliklerin giderilmesi, yerel yönetimlerin güçlendirilmesi, ana dilin kamusal hizmetlerde yer alması ve siyasi katılımın artırılması temel beklentiler olarak dile getirildi. Kürt toplumunun büyük çoğunluğunun eğitimde Kürtçeye yer verilmesini istediği, Türk toplumunun yarısında da iki dilli eğitim modeline açıklık olduğu ifade edildi.

Ruhavioğlu, sunumunu ‘cumhuriyetin eksik yanlarının tamamlanması, barış hukukunun inşa edilmesi ve negatif barıştan toplumsal barışa geçiş’ hedeflerini vurgulayarak tamamladı. Ana dil, siyasi katılım, eşitsizliklerin giderilmesi ve anayasal tanınma başlıklarında öneriler sundu. Konuşmasının sonunda, komisyonun aynı zamanda bir icra mercii olduğunu söyleyen Ruhavioğlu, TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş ve komisyon üyelerinin Diyarbakır’da bir Amedspor maçını birlikte izlemelerini önerdi. Aynı şekilde DEM Parti milletvekillerinin de Türkiye’nin bir milli maçını tribünden izlemelerinin Türk toplumunda olumlu karşılık bulacağını, bu tür sembolik adımların karşılıklı güveni artırmada önemli rol oynayacağını ifade etti.